The Game of Thrones, hoe het begint...

Bij iedere film en tegenwoordig serie die erg tot de verbeelding spreekt wordt er een collectief deel in onze onbewuste psyché aangeraakt. “The Game of Thrones” is er duidelijk één van. Net als bij “The Lord of the Rings” gaat het over een fantasie wereld waarin verschillende krachten met elkaar strijden. Hier gaat het over de strijd om de macht van de troon, de heerschappij over het werelddeel Westeros. Het is interessant te kijken waarom dit epos veel mensen zo fascineert, wat is de archetypische laag die onder het spel der tronen ligt. Zoals Jung ons heeft geleerd is het goed om eerst naar de uitgangspositie te kijken. Waar begint het verhaal?

Iedere aflevering begint met een animatie van Westeros en de steden die daarop in die aflevering van belang zijn. Allereerst zien we daar een soort mandala-achtige figuur met vier dieren (zie afbeelding boven). Vanuit het oogpunt van Jung stelt een mandala met een vierindeling een bepaalde mate van evenwicht voor. Jung heeft vaak verwezen naar de 4 “dieren” uit het christendom, als een metafoor voor onder andere de 4 bewustzijnsfuncties van de mens. De bewustzijnsfuncties staan voor de manier waarop wij de wereld om ons heen bekijken en erop reageren. 

De vier dieren van Westeros staan voor de 4 belangrijkste huizen die een rol spelen, te weten:

Zij leggen de basis van het verhaal. Nu naar het begin van het verhaal. Op het moment dat we binnenkomen in de eerste aflevering krijgen we een beeld van het leven van huis Stark, de familie in het noorden, die op goede voet staat met de koning: Robert Baratheon.

Ned Stark en Robert Baratheon zijn samen opgegroeid en hun alliantie lijkt de stabiliteit van Westeros te waarborgen.  Uit de verhalen van Ned Stark komen we er achter dat Huis Targaryen verslagen is, of eigenlijk ten onder is gegaan aan de waanzin van de voormalige koning Aerys Targaryen.

Ned Stark als de bewustzijnsfunctie Gewaarworden

Gewaarworden als superieure functie

Laten we dit eens nader bekijken. We komen binnen bij de Starks en zien de situatie van Westeros door de ogen van Ned Stark. Hij vertegenwoordigt namelijk de superieure functie. ‘Waarom niet de heersende koning?’ zou je zeggen. In het algemeen zou je dat wel aannemen, maar zijn functie in het verhaal is zeer klein. Al zijn daden horen we via Ned Stark en hij wordt al spoedig in het verhaal vermoord. We zouden kunnen zeggen dat de koning Robert Baratheon voor de zogenaamde hulpfunctie staat.

De Starks zijn mensen met een principe, serieus en pragmatisch. Ze hebben niet direct behoefte om de leider te zijn, maar voeren wel de wet uit, zijn toegewijd en houden zich aan hun woord. Zij komen uit het koude noorden met hun uitdrukking “the north never forgets”. Dit maakt hen tot een goede uitbeelding van het Gewaarwordingstype. We zouden zelfs kunnen zeggen dat het hier over een introvert Gewaarworden gaat. Bij Gewaarworden krijg je wat je ziet en niets meer en minder. Het zijn ‘down to earth’ mensen die weliswaar koppig kunnen zijn, maar ook volhardend en betrouwbaar. Allemaal eigenschappen die we met name bij Ned Stark terug zien. Dat het hier om de superieure functie gaat wordt versterkt doordat deze zich het meest gedifferentieerd heeft; de Starks hebben de meeste kinderen.

Deze kinderen krijgen in het begin ieder ook nog een wolvenwelpje toegewezen, waardoor nog meer differentiatie. Het kenmerk van ons bewustzijn is namelijk “differentiatie”. Differentiatie laat ons onderscheiden om vervolgens de juiste keuze te kunnen maken en dat is wat het bewustzijn moet doen. Het onbewuste is juist volkomen ongedifferentieerd en kan ons daardoor totaal verwarren en overspoelen. Het onbewuste is een wereld vol associaties en verbondenheid, een totale symbiose, zoals de wereld van het ongeboren kind.

Het is interessant dat de schrijver George R.R. Martin een Gewaarwordingstype is. Hij is een Maagd met Stier ascendant, twee aardetekens. Volgens Karen Hamaker hoort het aarde-element bij de Gewaarwordingsfunctie. We kunnen er van uitgaan dat deze fantasie wereld ons naast een collectief beeld, ook een inkijkje in de psyché van de schrijver geeft.

De Wolf, “winter is coming”

Het verhaal begint dus met een bewustzijn dat hoofdzakelijk op een gewaarwordings- manier de buitenwereld inkijkt en daarop reageert. Een bewustzijn met een serieuze, koele, maar betrouwbare aard. De wolf onderstreept dit en vertelt ons nog meer.

Als we de wolf amplificeren kunnen we kijken naar sprookjes zoals Roodkapje en de Wolf en de zeven geitjes. Hoe ze opgegeten worden door de wolf, net zoals Saturnus zijn kinderen opat. Saturnus is in de astrologie een aarde-planeet welke bij de gewaarwordingsfunctie hoort. Het gaat hier om een archetypische kracht, die net als de winter in een periode van rust komt en de libido (levensenergie) naar binnentrekt. De uitspraak die bij huis Stark hoort is dan ook “winter is coming”. De winter komt dan ook in de loop van het verhaal.

Denken en Gewaarworden

Wanneer een verhaal en beelden ons fascineren dan laten ze ook zien wat er zich in onszelf afspeelt. Koppelen we dit aan onze huidige tijd, dan leven we in een tijd waarin de Gewaarwordingsfunctie samen met de Denkfunctie onze bewuste instelling bepalen. We leven in een wereld die we met de 5 zintuigen waarnemen en beoordelen vanuit onze ratio. Datgene wat niet bewezen kan worden met de huidige kennis bestaat niet. We weten ook dat onze onbewuste instelling precies tegenovergesteld is. Intuïtie en Voelen zijn in dit geval onbewust en worden inferieur genoemd. Inferieur betekent dat ze minder ruimte krijgen en dat ze zich op een ongrijpbare en destructieve manier uiten.

Daenerys Targaryen, de draken koningin als inferieur intuïtie

 Inferieure Intuïtie en Voelen

Dit zien we als volgt in het verhaal terug. Het verhaal vertelt ons namelijk dat de “Mad king” Aerys Targaryan een dochter heeft nagelaten, die verbannen aan de andere kant van de wereld leeft. Zij is in het begin nog een kind maar weet zich al snel te ontpoppen tot “de moeder van de draken”. Zij wordt een prachtige zilverharige koningin met drie draken en een groot leger van wilden en getrainde warriors.

De andere koningin welke zich snel ontpopt is Cerseï Lannister. Al snel weet ze zich te ontdoen van de regerende koning Robert Baratheon, waardoor haar zoon de troon overneemt. Deze zoon blijkt voortgekomen te zijn uit de incestueuze relatie met de broer van Cerseï; Jaime Lannister.

Opvallend is dat het mannelijk bewustzijn gecompenseerd wordt door twee vrouwen. Zij staan dus voor het onbewuste. Zoals ik al eerder vermeldde  is het kenmerk van het onbewuste een ongedifferentieerde vermenging. Incest is daar een symbool van. Gaat de incest in huis Lannister nog stiekem, in huis Targaryen is het gewoonte om met een broer of een zus te trouwen, om het “bloed zuiver te houden”. Dit werd dan ook als de oorzaak gezien van de waanzin van de “Mad king”. 

Psychologisch kunnen we het als volgt duiden. Vanuit het onbewuste probeert de schaduwkant weer heerschappij te krijgen over de bewuste wereld. De Voelfunctie in de vorm van Cerseï Lannister vermoordt de huidige koning en laat daarna ook Ned Stark onthoofden. Deze staan zoals we zagen voor de twee bewustzijnsfunctie Gewaarworden en Denken.  Als een soort Salomé of Judith van Klimt weet zij het hoogmoedige bewustzijn onderuit te halen. Dan begint het gevecht om de troon. 

Daenarys Targaryen, de draken koningin is de andere onbewuste functie. Zij is wild, gepassioneerd en driftig, zo ook haar leger. Ze is in het begin nog niet machtig genoeg om iets te doen. Wel stelt ze orde op zaken in de landen buiten Westeros. Dat betekent dat het onbewuste zich roert. De draak roert zich letterlijk en wordt zich langzamerhand bewust van haar kracht, zodat ze later met haar drie draken het grote water oversteekt. 

Er zou tegengeworpen kunnen worden dat de Leeuw juist het dier van Intuïtie en vuur is. Dat is het ook vaak, maar dat is de draak ook. Als we kijken naar huis Lannister, dan staat de leeuw voor de trots en de rijkdom die ze bezitten. Hun aard, met name die van Cerseï is er één van manipulatie, rancune en verraad. Dit zijn de negatieve eigenschappen van Voelen. De Voelen-functie komt bij Cerseï met name naar voren in haar liefde voor haar kinderen. Helaas worden ze haar allemaal afgenomen. 

Tegenreactie uit het onbewuste

Bij een sterke overheersing van de bewuste functie probeert het onbewuste het evenwicht te herstellen. Dit gaat vaak op een primitieve en destructieve manier, afhankelijk van de hoogmoed van het bewustzijn.

Dit is wat we ook in onze westerse wereld zien. Ons bewustzijn is gericht op uiterlijkheden, op hoe we alles zoveel mogelijk onder controle kunnen krijgen (Gewaarworden). We moeten alles eerlijk kunnen zeggen. Denken verplaatst zich namelijk niet in de gevoelssfeer die het oproept. Het inferieure voelen uit zich via de groep die zich verwaarloosd en onder de voet gelopen voelt. De woede van de PVV-ers, de Trump-stemmers en de razernij van Isis zouden een afspiegeling kunnen zijn van de huidige onderdrukte Voelen- en Intuïtie-functies. Ook het klimaat is een gevolg van onze Gewaarwording-Denken functies. Wanneer deze twee functies te veel overheersen worden ze mechanisch en vergeten zij de diepere lagen, de gevoeligheid van anderen of het evenwicht van de natuur.

Cersei Lannister stelt de ongrijpbare gevoelsfunctie voor

De inferieure functies Voelen en Intuïtie uiten zich door manipulatie; ongrijpbare aanvallen. Terrorisme is ongrijpbaar voor de westerse gewaarworden-denken geest. Hij kan er niet mee omgaan en wordt er door overspoeld. Met deze razernij kan de principieel rationele mens niet omgaan. Die gaat zich nog meer beschermen en afscheiden. 

Heelheid en verbinding

Wanneer Voelen en Intuïtie bewuste functies geweest waren, hadden we ons meer gericht op verbinding, inzicht in situatie, zoeken naar mogelijkheden waarin iedereen zich prettig voelt, maar nu zien we hoofdzakelijk de destructieve kant van deze twee. Positief uiten Intuïtie en Voelen zich in vertrouwen en verbinding. Door rekening te houden met de heelheid (intuïtie) van de natuur en ons te verplaatsen in andere culturen, er ons meer mee te verbinden door persoonlijker met andere mensen om te gaan (Voelen) kunnen we het evenwicht van het huidige bewustzijn herstellen.